سه ماهه اول بارداری شامل هفته یکم تا هفته سیزدهم بارداری است.. سه ماهه اول: از تاریخ اولين روز پريودتا ۱۳ هفته و ۲ روز بعد. برخی مواقع، زنانی که باردارند ممکن است در سه ماهه اول بارداری لکه بینی و یا مقدار ناچیزی خونریزی داشته باشند.
سه ماهه اول بارداری چند هفته است؟
سه ماهه اول بارداری شامل هفته یکم تا هفته سیزدهم بارداری است. (از تاریخ اولين روز پريود تا ۱۳ هفته و ۲ روز بعد)
علائم سه ماهه اول بارداری:
شایع ترین علائم بارداری در سه ماهه اول بارداری به شرح زیر است:
اغلب اولین علائم بارداری قطع خونریزی ماهانه است. برخی مواقع، زنانی که باردارند ممکن است لکه بینی و یا مقدار ناچیزی خونریزی داشته باشند.
-
تهوع و استفراغ از علائم بارداری
تهوع در هر زمان از شب و روز ممکن است رخ می دهد. این تهوع معمولا بین هفته های دوم تا هشتم بارداری رخ می دهد. بیشر زنان، یک ماه بعد از لقاح دارای حالت تهوع می شوند. تهوع صبحگاهی ممکن است با هوس بارداری و یا بیزاری از بعضی غذاها یا بوها همراه باشد. تهوع و استفراغ در اغلب زنان، در سه ماهه دوم بارداری کم می شود.
برخی زنان در سه ماهه اول بارداری، دچار ماسک بارداری (لکه های پوستی) و تیرگی پوست در ناحیه پیشانی، پل بینی، لب بالایی و گونه ها می شوند.
اوایل دوران بارداری و به خصوص شب ها، زنان مکررا نیاز به دفع ادرار دارند.حتی ممکن است هنگام سرفه، عطسه و یا خندیدن مقدار کمی ادرار خارج شود.فشار آمدن به مثانه در اثر بزرگ شدن رحم، یکی دیگر از علل تکرر ادرار در بارداری است.
بدن هورمونه ایی را تولید می کند که تقریبا بر هر قسمت آن تاثیر می گذارد
تغییرات مادر در سه ماهه اول بارداری:
در سه ماهه اول بارداری بدن مادر دچار دگرگونی های زیادی می شود. تغییرات هورمونی تقریباً بر تمامی اعضای بدن تاثیر می گذارد. این تغییرات می تواند علائم بارداری حتی در اولین هفته ها باشد. توقف عادت ماهیانه علامت روشنی برای وقوع بارداری است. تغییرات دیگر می تواند شامل:
- خستگی مفرط
- بی حالی
- حساس شدن و تورم سینه ها
- هوس کردن برای غذایی خاص یا احساس طعم بد برای غذایی دیگر
- تغییرات خلق و خو
- یبوست در بارداری
- سوزش سردل یا ترش کردن معده
- افزایش وزن
- کاهش وزن (در برخی از مادران)
جنین در سه ماه اول به سرعت در حال رشد می باشد.
تغییرات جنین در سه ماهه اول بارداری:
جنین در سه ماه اول بارداری به سرعت در حال رشد می باشد. ارگان هایی نظیر مغز و نخاع، شروع به شکل گیری می کنند و قلب جنین در همان ابتدای سه ماه اول بارداری شروع به تپش می کند. در همان چند هفته اول دست و پا شروع به شکل گیری می کند و در پایان هفته هشتم بارداری، انگشتان دست و پا کم کم نمایان می گردد. در پایان سه ماهه اول، تقریبا اندام های جنسی کودک تشکیل می گردند. بنا بر گزارش دفتر سلامت زنان، جنین در پایان سه ماهه اول در حدود ۳ اینچ طول و به وزن تقریبی یک اونس رسیده است.
هنگامی که متوجه بارداری خود شدید در اولین فرصت باید به پزشک مراجعه نموده و برای حفظ سلامتی خود و کودک تان تحت نظر باشید.
بخور، نخورهای سه ماه اول بارداری:
این مواد عبارتاند از: حبوباتی چون لوبیا چشم بلبلی، لوبیا سفید، عدس، نخود، سبزیجاتی چون سبزیجات برگ سبز، اسفناج، مارچوبه، بروکلی، کلم چینی، کلم سفید و از گروه مواد پروتئینی، زرده تخممرغ، گوشت اندامها، جگر، تخم پرندگان، ماهی و نیز گندم و موز، بادام.
-
مواد غذایی حاوی ویتامین C:
فلفل دلمهای زرد، گوجهفرنگی، لیموترش، لیموشیرین، پرتقال، طالبی، کیوی، کلم پیچ، کلم بروکلی، کلم بروکسل، انبه، آناناس، توتفرنگی، سیبزمینی .
-
مواد غذایی حاوی ویتامین E :
کشمش قهوهای، بادام، جوانه گندم، روغن آفتابگردان، روغن ذرت، رون کلزا، روغن بادامزمینی، زرده تخممرغ و مخلوط مغزها.
جگر، قلوه، شیر و فرآوردههای لبنی، گوشت و نیز تخم پرندگان .
برای تامین اسید چرب امگا 3 در بارداری از انواع فراوردههای دریایی مانند ماهیها، میگو و ... بالاخص ماهی ساردین میتوان استفاده نمود. گیاه خرفه نیز از منابع گیاهی این اسید چرب میباشد.
استفاده از ویتامین های دوران بارداری
در سه ماهه اول بارداری چی نخوریم!!
- کافئین: مصرف مقدار زیاد کافئین در روزچه از طریق قهوه، چای، نوشابه، شکلات یا نوشابههای انرژیزا در طول دوران بارداری با خطر سقطجنین همراه است
- پنیر نرم: بهتر است از مصرف پنیرهایی مثل پنیر فتا، پنیر بز و سایر پنیرهای نرم خودداری کنید. اما چرا؟ چون ممکن است پاستوریزه نباشند و آلوده به لیتریا باشند باکتری که میتواند موجب مسمومیت غذایی شود.
- گوشتهای خام یا نیم پز
- ماهی های حاوی جیوه: جیوه یک نوروتاکسین است که رشد مغز جنین را مختل میکند.
- ماهیهایی مثل: کوسه، شمشیرماهی، ماهی تن آلباکور و شاهماهی خال مخالی. اما همه انواع ماهیهای تن بد نیستند. اگر عاشق ساندویچ ماهیتن هستید، بهتر است از ماهی تنهای کنسروی استفاده کنید که مقدار جیوه آن بسیار کم است و آن را به حداکثر یک یا دو بار در هفته محدود کنید.
بایدها و نبایدهای سه ماهه اول بارداری:
این موارد کارهای شخصی است که مادران می توانند برای سلامتی خودشان و فرزندشان انجام دهند:
- از مکمل های ویتامین دوران بارداری استفاده کنید
- ورزش کنید (بعداز مشاوره با ماما ويا متخصص)
- با انجام تمرینات کگل لگن خود را ورزش بدهید
- رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات، پروتئین های کم چرب و فیبر داشته باشید
- آب زیاد بشونید
- به میزان کافی کالری دریافت کنید (حدود 300 کالری بیشتر از حد نرمال)
این موارد در سه ماه اول دوران بارداری نباید انجام شوند:
- انجام ورزش های سنگین که ممکن است به شکم شما آسیب بزند
- مصرف الکل
- مصرف کافئین (بیشتر از یک لیوان قهوه یا چای در روز استفاده نکنید)
- سیگار کشیدن
- مصرف داروهای غیر قانونی
- خوردن ماهی هایی مانند کوسه، شمشیر ماهی، ماکارل، اسنپر سفید (این ماهی ها میزان زیادی جیوه دارند)
- جوانه های خام
- مدفوع گربه، که می تواند حاوی نوعی انگل به نام توکسوپلاسموز باشد
- شیر یا سایر لبنیات غیر پاستوریزه
- فست فود هایی مانند هات داگ
در سه ماهه اول بارداری تغییرات متعددی در بدن انجام می گیرد که باعث میشود فکر خانم باردار را بسیار درگیر نماید.
چکاپ ها و آزمایش های سه ماه اول بارداری:
در سه ماهه اول بارداری، پزشک برای زیر نظر گرفتن وضعیت سلامت شما و جنین آزمایشهایی را تجویز خواهد کرد.
آزمایشهای خون:
در اولین معاینه بارداری، پزشک یک آزمایش خون برای شما تجویز خواهد کرد. این آزمایش خون برای کنترل موارد زیادی کاربرد دارد و میتواند اطلاعات مناسبی در مورد وضعیت شما بدهد. اگر آزمایش خون پیش از بارداری را انجام نداده باشید، این آزمایش خون از اهمیت ویژهای برخوردار خواهد بود. همچنین در طول سه ماهه اول بارداری، ممکن است آزمایشهای خون دیگری نیز برای شما تجویز شود. مواردی که معمولاً پزشک در این آزمایشهای خون بررسی خواهد کرد به شرح زیر است:
گروه خونی، عامل Rh و غربالگری آنتیبادی:
نتایج آزمایش خون شما برای تعیین گروه خونی شما که شامل یکی از گروههای O، B، A یا AB است، بررسی خواهد شد. همچنین مشخص میشود که آیا Rh خون شما منفی است یا مثبت. اگر خون شما Rh منفی و کودک شما Rh مثبت باشد، آمپول پادتن Rh یا روگام (Rhogam) را دو بار؛ یک بار در طول دوران بارداری دریافت خواهید کرد و مرحله بعدی پس از به دنیا آمدن کودک خواهد بود. این آمپول در مقابل رشد آنتیبادیهایی که ممکن است در طول همین بارداری یا بارداریهای آینده خطرناک باشد، از بدن شما و جنین محافظت میکند. اگر پدر کودک هم Rh منفی باشد، کودک نیز Rh منفی خواهد بود، بنابراین نیازی به تزریق آمپول نخواهید داشت. همچنین خون شما از نظر آنتیبادیهای Rh و برخی انواع دیگر آنتیبادیهایی که ممکن است بارداری شما را تحت تأثیر قرار دهند، بررسی خواهد شد.
شمارش کامل سلولهای خونی یا CBC:
آزمایش CBC به پزشک در بررسی مقدار هموگلوبین در سلولهای قرمز خون شما کمک خواهد کرد. مقدار کم این میزان یکی از نشانههای کمخونی است و در این صورت باید بررسی شود که آیا این احتمال در اثر فقر آهن ایجا د شده است یا خیر. اگر دچار فقر آهن باشید، پزشک استفاده از مکملهای آهن و غذاهای غنی از آهن را مانند گوشت بدون چربی برای شما تجویر خواهد کرد. همچنین این آزمایش، پلاکتها و گلبولهای سفید خون شما را شمارش میکند. تعداد زیاد سلولهای سفید خون، نشانه وجود عفونت در بدن است.
ایمنی نسبت به سرخجه:
این آزمایش، مقدار آنتیبادیهای مربوط به ویروس سرخجه را در خون فرد اندازه میگیرد و مشخص میکند که آیا فرد ایمنی کافی نسبت به این عفونت را دارد یا خیر. بیشتر خانمها در مقابل سرخجه ایمن هستند، زیرا یا قبلاً واکسینه شدهاند یا این که در کودکی دچار آن شدهاند. ویروس سرخجه در دوران بارداری ممکن است موجب سقط جنین، زایمان زودتر از موعد، به دنیا آوردن کودک مرده و همچنین بسیاری نقصهای هنگام تولد در کودک شود که بستگی به مدت زمانی دارد که فرد به ویروس مبتلاست، بنابراین اگر در مقابل این ویروس ایمن نیستید، از تماس با افرادی که دچار آن هستند پرهیز کنید و از سفر به کشورهایی که هنوز این بیماری در آنها رایج است نیز خودداری کنید. اگرچه در زمان بارداری نمیتوانید واکسینه شوید اما پس از زایمان، واکسن را دریافت خواهید کرد تا در بارداریهای آینده محافظت شوید.
آزمایش هپاتیت B:
بسیاری از زنان مبتلا به این بیماری کبدی نشانهای ندارند و ممکن است هنگام زایمان یا بعد از آن ندانسته آن را به نوزاد خود منتقل کنند. این آزمون نشان میدهد که آیا شما حامل هپاتیت B هستید یا خیر. اگر حامل هپاتیت B باشید، پزشک با تزریق گلوبولین ایمنی هپاتیت B و همچنین اولین دوره واکسن هپاتیت B طی دوازده ساعت بعد تولد، از کودک محافظت میکند. دوره دوم واکسن در ماه اول یا دوم و مرحله سوم در شش ماهگی به کودک داده میشوند. اگر شما حامل هپاتیت B باشید، تمام اعضای خانواده باید بررسی و واکسینه شوند.
بررسی بیماریهای آمیزشی:
درصورتیکه مادر باردار، رفتار جنسی پرخطر داشته است یا در معرض بیماریهای آمیزشی قرار گرفته باشد، پزشک آزمایشی برای بررسی عفونتهایی مانند سفلیس و ایدز را نیز تجویز میکند. اگر فرد به سفلیس مبتلا باشد و آن را درمان نکند، هم مادر و هم کودک دچار مشکلات جدی خواهند شد. درصورتیکه پاسخ آزمایش مثبت باشد، برای درمان این بیماری، آنتیبیوتیک تجویز خواهد شد. در صورت تشخیص ایدز در مادر باردار، پزشک میتواند تا حد زیادی شانس ابتلای کودک به این ویروس را کاهش دهد.
آزمایش قند خون:
اگر پیش از بارداری آزمایش خون قند ناشتا نداده باشید، در اولین معاینه، پزشک درخواست آزمایش قند خون ناشتا را برای بررسی وضعیت دیابت شما خواهد داد. درصورتیکه آزمایش قند خون بیشتر از ۹۳ و کمتر از ۱۲۵ میلیگرم در دسیلیتر باشد، فرد پِره دیابتیک به حساب میآید و اگر بیشتر از این مقدار باشد، احتمال ابتلا به دیابت در فرد در نظر گرفته میشود. در افرادی که سابقه خانوادگی دیابت دارند، سن آنها بالاتر از ۳۵ سال است، سابقه فشار خون مزمن یا سقط جنین داشته باشند و کسانی که پره دیابتیک تشخیص داده شدهاند، پزشک آزمایش چالش گلوکز تجویز خواهد کرد. اگرچه این آزمایش برای تمام زنان باردار در هفته ۲۴ تا ۲۸ تجویز خواهد شد.
سایر آزمایشهای خونی:
اگر مطمئن نیستید که آیا تا به حال دچار آبله مرغان یا در برابر آن واکسینه شدهاید، میتوانید برای بررسی ایمنی در برابر آن آزمایش انجام دهید. همچنین ممکن است انجام آزمایش برای بیماریهایی مثل توکسوپلاسموز نیز لازم باشد. همچنین ممکن است پزشک در آزمایش، سطح هورمون hCG و پروژسترون شما را نیز بررسی کند.
آزمایش ادرار:
با انجام آزمایش ادرار در اوایل بارداری، پزشک میتواند عفونتهای احتمالی مجاری ادرار را تشخیص دهد. علاوه بر آزمایش کشت ادرار که برای تشخیص عفونتهای مجاری ادرار است، ممکن است در شرایطی پزشک برای بررسی وجود قند، پروتئین یا کتون در خون از شما درخواست آزمایش ادرار کند. وجود سطح بالایی از قند در ادرار میتواند نشانه دیابت بارداری باشد، همچنین وجود پروتئین در ادرار اگر همراه با فشار خون بالا باشد یکی از علائم مسمومیت بارداری است.
آزمایش غربالگری سه ماهه اول:
در سه ماهه اول بارداری، پزشک آزمایشهای غربالگری را برای شما تجویز خواهد کرد تا وضعیت جنین از نظر نقصهای ژنتیکی بررسی شود. این آزمایشها برای جنین هیچ ضرری ندارد و معمولاً شامل یک آزمایش خون و یک سونوگرافی است. اگر نتیجه این نوع آزمایشهای غیرتهاجمی طبیعی نباشد، انجام آزمایشهای دیگر به شما توصیه میشود. انجام آزمایشهای غربالگری در سه ماهه اول به مادر کمک خواهد کرد تا در صورت احتمال وجود هر نوع اختلال کروموزومی یا نقص مادرزادی سریعتر نسبت به تشخیص دقیق آن اقدام کند.
غربالگری سه ماهه اول، بین هفتههای ۱۱ تا ١٣ تجویز میشود. این آزمایش شامل یک آزمایش خون به همراه سونوگرافیNT است. در این غربالگری، پزشک با بررسی نتیجه آزمایش خون که سطح hCG یا پروتئین A پلاسما مادر (PAPP-A) را میسنجد، به همراه سونوگرافی NT که میزان ضخامت پوست پشت گردن جنین را اندازهگیری میکند، احتمال وجود اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون و تریزومی ١٣و۱۸ را مشخص میکند. نتیجه آزمایش غربالگری سه ماهه اول، فرد را در سه دسته پرخطر، خطر متوسط یا کمخطر دستهبندی میکند. درصورتیکه نتیجه آزمایش پرخطر باشد، پزشک برای تشخیص قطعی هر گونه نقص، یک آزمایش تهاجمی و تشخیصی مانند نمونهبرداری از پرزهای جفت یا CVS تجویز خواهد کرد. درصورتیکه فرد در گروه با خطر متوسط دست هبندی شده باشد، پزشک غربالگری سه ماهه دوم را تجویز میکند.
با شروع بارداری دغدغه دیگری که به ذهن خانوم باردار می آید، مکانی است که قصد فارغ شدن و به دنیا آوردن نوزاد خود را در آن را دارد.